Winterbloeiende struik: Hamamelis of toverhazelaar
Planten trekken zich in de winter vaak terug in een soort winterslaap, waarbij de groei vrijwel stilvalt. Maar de toverhazelaar vormt daarop een schitterende uitzondering. Juist nu laat hij zijn mooiste kant zien! Slechts weinig struiken die in de winter bloeien, kunnen tippen aan de spectaculaire bloemenpracht van de Hamamelis. Vanaf januari verschijnen er op het kale hout opvallende bloemen in tinten van geel, oranje en zelfs rood. De smalle, gekrulde bloemblaadjes verspreiden meestal ook nog eens een heerlijke geur die je al van meters ver tegemoet komt. Een feest voor oog én neus!
Toverhazelaars brengen kleur in de winter en fleuren je tuin op als weinig andere planten dat kunnen. De bloei begint soms al in december en kan doorgaan tot eind februari of zelfs maart, afhankelijk van de soort. Omdat de bloemen direct op de kale takken verschijnen, springen ze extra in het oog, zeker tegen een donkere achtergrond. Het zijn schitterende sierstruiken die nauwelijks onderhoud nodig hebben en elk jaar opnieuw kleur en geur brengen in de somberste maanden. En alsof dat nog niet genoeg is, worden ze in de herfst getooid met een stralend goudgele bladverkleuring!
Standplaats en bodemvereisten
Denk goed na over de plek waar je de toverhazelaar plant, want deze struik groeit vooral in de breedte en neemt na verloop van tijd flink wat ruimte in. Hij vormt veel horizontale takken en laat zich niet graag snoeien - dat gaat namelijk vaak ten koste van de bloei. Gelukkig groeit hij langzaam, waardoor snoei meestal niet nodig is. Wil je toch ingrijpen, beperk je dan tot het weghalen van takken die elkaar kruisen of naar binnen groeien. Een zonnige, solitaire plek in een border of op het gazon is perfect, zelfs in kleinere tuinen komt hij dan mooi tot zijn recht.
De toverhazelaar heeft een hoge sierwaarde en bloeit het uitbundigst in de zon, al verdraagt hij ook halfschaduw. Hij voelt zich het best in goed doorlatende, vochtige grond die neutraal tot zuur is. Vermijd kalkrijke bodems, want daar houdt hij niet van. Geef hem een plekje in matig voedzame grond, en je hebt er jarenlang plezier van. Bovendien is hij zeer winterhard en goed bestand tegen luchtvervuiling - een sterke, winterse blikvanger dus!
Hamamelis soorten
Hamamelis mollis:
De Chinese toverhazelaar, afkomstig uit China, werd in 1879 naar Engeland gebracht. Deze soort blijft meestal wat compacter, met een maximale hoogte van zo’n 3 meter. Tijdens het groeiseizoen valt hij op door zijn grotere, dofgroene en behaarde bladeren. In de winter bloeit hij met opvallende, grotere bloemen in (oranje)gele tinten, die bovendien sterker geuren dan die van andere soorten. In de herfst zorgt hij nog voor een extra kleurenspektakel met zijn heldergele bladverkleuring.
Hamamelis japonica:
De Japanse toverhazelaar bloeit met gele, licht geurende bloemen en kan uitgroeien tot een forse struik of zelfs een kleine boom van wel 5 meter hoog, met sierlijke, dunne takken. In de herfst trakteert hij je op een schitterende bronsgele bladverkleuring.
Hamamelis x intermedia:
Van de hybride Hamamelis × intermedia bestaan tientallen cultivars die qua bloeitijd licht variëren - meestal ergens tussen december en maart - maar samen een indrukwekkend palet aan bloemkleuren bieden. Zo bloeit ‘Arnold Promise’ in diepgeel, ‘Diane’ in donkerrood, ‘Feuerzauber’ in oranje-rood, ‘Pallida’ in zwavelgeel, ‘Jelena’ in warm oranjegeel en ‘Ruby Glow’ in koper- tot bruinrood. Allemaal vormen ze de kenmerkende spinachtige bloemen die bij strenge vorst even pauzeren, maar zodra het dooit vrolijk verder bloeien. De bestuiving gebeurt door de wind. In de herfst zorgen de meeste cultivars bovendien voor een schitterend kleurenspektakel met bladeren die rood, oranje of geel kleuren voordat ze vallen.
Geneeskracht Hamamelis
Aan deze ‘toverplant’ worden al eeuwenlang allerlei geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven, zowel voor inwendig als uitwendig gebruik. Hamamelis wordt dan ook veel verwerkt in huidverzorgingsproducten. Het bevordert de doorbloeding, ondersteunt de wondheling en werkt lokaal pijnstillend. Daarnaast wordt het toegepast bij de behandeling van eczeem, herpes, keelontsteking, bloedend tandvlees en vroegtijdige huidveroudering. Tegenwoordig is Hamamelis een veelgebruikt ingrediënt in cosmetica en crèmes. Voor medisch gebruik is het altijd verstandig om eerst een arts te raadplegen.
